A outra familia

Non foron anos nin traballo. Foi avance. Desde a atalaia na que me atopo, observo a paisaxe que teño aos meus pés. O pasado (non é perfecto senón continuo) está ante min, organizado e distribuído.  O río da Chanca baixa bravo desde a montaña e serpea suave polo val; nalgún punto do meu futuro conflúe co Ulla e o Sar. Miro e vexo esforzo, loita, desacougo, aprendizaxe... que, como o río, hidratoume e curtiume para a vida. Tamén hai leiras sementadas e viñas a rebentar de uvas brancas, algunhas deron froitos fermosos, acugulados de sabedoría e bondade. Seguro que no medio houbo froitos merados, pero non os albisco desde aquí. Deberon apodrentar e, cal esterco, facer máis fortes aos que saíron adiante.

Naquela ladeira avanza o bosque atlántico, vello, espeso, húmido, protector da adolescencia. Canto se aprende á súa sombra! Cantos libros se len entre os rechouchíos dos paxaros que alí se refuxian. Ben é certo que tamén hai eucaliptos, parasitos absorbentes que nada achegan senón lume abrasador. Procurei esquivalos ao meu paso ou polo menos ignoralos pois é imposible arrincalos, renacen unha vez, e outra... 

Ao fondo aparece o mar aberto, oceánico. Na costa é amable, axuda a temperar o espírito mirrado. Pero cómpre ter coidado coas profundidades, é arriscado internarse nelas, hai unha corrente que arrastra cara ao remuíño e, desde alí, ao fondo traidor. Cando se oe o ruxido do maelstrom é o momento da retirada pois esgota as forzas e nada se pode facer. Oín o seu ruxido a tempo e logrei volver ao areal. Xa non hai volta atrás. Enfilei o camiño. Toca baixar da atalaia e empezar unha nova andaina.

Grazas familia meañesa. Quérovos.

O complexo antipolicrático

Teño unha relación especial con Rosalía de Castro. Amo a súa poesía, tanto a leda -as folliñas novas- como a escura -os ramallos de toxos e silvas-. Imaxino o seu medo ante a lectura dos seus poemas: que pensarán?, como me atrevo?... Mil dúbidas na súa cabeza, por escribir, por desexar, por morrer e ver morrer. 

É posible que sufrise o complexo de Polícrates (pensar na infelicidade no momento de maior gozo), e así o reflicte en moitos dos seus versos: tembra cando no mundo / sintas unha dicha inmensa: / val máis que a túa vida corra / cal corre a iaugua serena. Parece que a escoito detrás de min. E nese punto vital evito estar eu. Hoxe en día pretendo gozar o momento -duro pero tranquilo-; procuro os instantes de relaxación e pracer como unha menciña milagreira. E cando estou gozando dese intre sinxelo e relaxante, aparece esa acomplexada voz rosaliana.

E penso, tamén eu temo os momentos ledos?; tamén creo que traen desgrazas? Ou é ao revés, un complexo antipolicrático: estas ledicias son o pago dos momentos de abafo? 

Poida que só sexa unha cadea que roda, un círculo vicioso que nos marea. De novo todo é relativo: a ledicia trae desgrazas, ou as desgrazas traen ledicias? Rosalía cría no primeiro; eu procuro o segundo. .O que nos acontece determina a perspectiva do mundo.

Onde está o cumio?

Estanse abrindo os diques de contención dos sentimentos. Son como unha présa que libera auga. Levo uns días desacougada por dentro; cústame explicarme, como coa alma inchada. Non soporto esta estraña presión; e hoxe produciuse unha picada nalgún punto do miña aura. E saíu un fío continuo de líquido ou gas, fino e constante, que foi aumentando o grosor de a pouco. E doeu. Doeu o suficiente para encollerme. 

Suponse que estou en pleno ascenso desta montaña de dor. É moi pronto para que empece a baixada. Quizais estou achegándome ao final da subida ao cumio. Piso pedras soltas e xa vou cansa. Ha de chegar a senda verde para refrescar os meus pés nus. Non a vexo aínda pero intúoa. Como un espellismo que me chama. E alá vou escordando os nocellos cada vez que ergo os ollos do pedregal. 

Entre as árbores escoito lamentos que recoñezo. Son os meus que van polo mesmo carreiro. Xuntámonos ao redor da fonte de auga fresca ou no pé dos carballos para descansar. Imos xuntos en moitos treitos e mirámonos de esguello.

Chegaremos, seguiremos chorando e acalmaremos.

Un ramo de palabras

De cando en vez vivimos momentos intensos. Esta mañá acaeceu un deles. Foi unha sorpresa emotiva e chea de cariño. O alumnado de 4° despediunos as dúas profes que deixamos o centro. Elaboraron toda unha performance na que simulaban unha pelexa esperando a nosa intervención. Sorprendéronnos con cadanseu ramo de flores e unhas cartas ben fermosas.

É o segundo ano que me din que son poeta. O curso pasado comentáronme que eu vía o mundo con ollos de poeta. Este, lembráronme que se me iluminaban os ollos cando falaba de poesía. Non sei se elas e eles, desde a súa perspectiva adolescente, perciben algo máis ca min.

Dixeron cousas moi fermosas, algunhas inesperadas por quen as pronunciaba. Vin bágoas disimuladas e outras que caían como ballóns. 

Durante un curso sempre hai momentos delicados, a maioría agradables, e que o alumnado recoñeza o labor é reconfortante. Ás veces expresan o que significamos para eles e elas, deixándonos tremendo ao pensar o importantes que somos na súa vida.

O meu cadro

Ando desorientada. Teño ante min varios camiños polo que tirar e sei que debo percorrelos todos. Podo ir correndo para facelo rápido, pero acabarei esgotada. Ou podo ir devagar. Non teño présa; é o meu cerebro quen me impulsa a correr, sen razón. Será o costume quen o guía. 

Agora, á miña idade, sigo necesitando aprender leccións elementais: pisar o freo, vivir lentamente, facer o que me peta, recompoñer o meu universo.

Entro nunha fase nova con todo por crear. É unha táboa rasa, e, por vez primeira, teño eu as cores e os pinceis. Dá vertixe pensar no cadro que quero compoñer. 

Irei amodo. 

Collida dunha man segura,

para descubrir o cadro

que me espera ao outro lado de min.

Terá brancos e rosas. Verdes e laranxas.

Algún azul turquesa. E amarelo.

Verase a fraga e o mar.

O val e o río.

As pegadas na herba fresca

mollada polo orballo.

Veremos.

A chaqueta

Estou paseando por diante da casa e sinto o vento fresco do norte. Debo protexer os meus músculos, sobre todo as lumbares. A friaxe fai que se encollan e despois son eu a que encolle coa dor. Atopo na entrada unha chaqueta, agárroa sen mirar e póñoa.

Axiña noto a caloriña. É suave e cálida. Envólvome nela. Recoñezo o olor. Recoñezo a chaqueta. É de mamá. Non é a chaqueta a que me envolve; é mamá quen me abraza.

Resulta raro isto de seguir coa xente despois da súa morte. É inevitable buscar no supermercado ou na farmacia ou... as cousas que sempre lles collía. Ir ao cemiterio revélame parcialmente a verdade. Unha lousa dura e fría sepáranos, apenas uns centímetros. Pero unha chaqueta de lá suave colócaos ao meu lado.

É curioso. Gardei chaquetas, de papá e mamá. Será para sentir os seus abrazos?

As flores da cabaciña

Domingo atípico en min. Empecei cun paseo matinal arredor da casa que adoito facer lendo no ebook (La muerte contada por un sapiens a un neanderthal; non foi un título escollido polas circunstancias senón que procurei nos libros mercados e non lidos e aí apareceu, nin sei cando o descarguei). Leo cando ando porque deste xeito fánseme máis amenos os pasos dados. Pero de cando en vez chéganme de esguello retallos que requiren a miña atención. Hoxe foron as flores amarelas da cabaciña. Están abrindo, fermosas e rechamantes, á vez que as da roseira empezan a murchar. Vén o alimento substituír a decoración. E o mundo volveuse dourado.

Non podo deixar de observar a beleza da paisaxe. Lembro que de moza pensaba que estaba a punto de morrer porque oíra que a xente á que lle queda pouco tempo de vida decátase da fermosura que agocha ata un pétalo seco entre a herba.

Recollín despois hortensias que plantou mamá no xardín. Son dun azul intenso, moi rechamantes. Tamén collín herba luísa que plantei eu. E unhas rosas. Todo para levar ao cemiterio. A nova rutina desta vida nova .

E fun á misa. Apenas unhas decenas de mulleres e catro homes. Sentinme allea e parte á vez. Estaba entre veciñas. Gustoume saber que aínda lembro as oracións aprendidas na infancia a golpe de catecismo. Emocioneime ao ver a señora Nieves, algo máis débil. Sorprendinme dalgunha cara inesperada. Bloqueeime co sermón, unha clase de historia básica. E volvín emocionarme cando pediu polos enfermos e coidadoras. O lugar era un espazo coñecido e protector, fermosamente engalanado, ouro no retablo e nos xirasoles, verde na casula do cura e nas ramas dos floreiros. Pero nada máis, só iso.  Non notei a devoción. De feito fixen esforzos para centrarme na celebración pero... visitei por momentos  outros lugares.

Puxemos as flores no cemiterio. As tumbas quedaron preciosas. Son de mármore branco e o azul das hortensias destacaba con orgullo e ostentación. As rosas rosas baixáronlles o ton soberbio, suavizando o conxunto.

Agora espero o xantar cun vermú e un pano colorido e sedoso que lle regalei a mamá, polos ombreiros. Inaudito!

Domingo colorido.

Flores que alimentan

e botan en falta.

Libros que axudan 

a entenderme.

O mundo, hoxe, é amarelo.

Rituais

Que facer co noso ateísmo? Non creo, ou iso creo. Fun educada na crenza en Deus, na oración, na ladaíña do rosario e nos cantares do mes de maio. No xaxún da Semana Santa e a misa dominical.

Hai tempo que fuxín deses rituais. A lóxica científica agarrou en min, muller de letras. Sei que nada hai. Sei que o conto medrou, como fan hoxe outras historias; estas duran pouco porque se vive correndo e axiña aparece outra que deixa a anterior nunha nube de lixo inmaterial. 

Entendo a necesidade dun ente a quen adorar ou culpar. Un guía, un gurú que nos leve da man. Amólame que esta idea estea afogada na economía. Se non fose así, mantería a lóxica da xustiza: ama, non roubes, coida... 

Pero a aldea somos un, e a igrexa tamén é miña. Nunca serei mal recibida e continúo pagando as flores, como facía mamá. Síntome parte do grupo, aínda na ausencia. Papá e mamá fanme volver e alí irei feliz para seguir sentíndoos.

Non é intre de pararse a pensar nas crenzas, senón nos ritos. Igual que pasamos o loito, acompañados polas veciñas e veciños, familia e amizades, precisamos seguir o ritual para manter a lembranza. Seguimos necesitando consolo, e esa misa que os dous quererían será un sinal máis de amor. Cambiou a perspectiva, non as crenzas. Estaremos en comuñón, igual que as rosas colocadas do cemiterio.

O canto na noite

Ilustración de Manuel Marín

A vida na aldea sempre trae agasallos, eses pequenos e raros milagres para quen se emociona coa presenza de bichos pouco habituais.

Desde dentro da casa oín un ruído descoñecido. Soaba ben forte a través das grosas paredes de pedra. Procurei o son que viña do exterior. Achegueime á xanela e oín como se fose un sapo barítono dándoo todo, un pavarotti anuro. Ao pouco escoitouse un bater de ás a ras do chan, forte, ruidoso, curioso. A noite só me permitiu escoitar. A escuridade era tal que nada se vía máis aló do círculo do farol. 

Tocaba pescudar. Este blog naceu como diario de paxaros avistados. E a noite pasada volvemos á orixe. Había que investigar e atopámolo: unha noitébrega, ou avenoiteira, ou... ten moitos nomes. Visítanos no verán.

Tamén volveron as andoriñas a voar polo Xogo. Benvidas sexan porque comen os mosquitos.

E agora temos unha pega marza no xardín. Vén comer o pan que Manu lles deixa alí.

Parece que volve a vida e négome a ver nada negativo na noitébrega.

O rabo do gato

Tan pronto como espertei, abrinlle a porta ao gato. Tiña ganas de aire fresco, de xogar... Como é algo indeciso, deixeille a porta aberta para que entrase e saíse a gusto. Mentres, eu corría pola casa: tomar a pastilla, acender a cafeteira, coller roupa... Subo as escaleiras e xa está o gato alí, no descanso. Fáiseme rara a súa quietude e, sen pretendelo, písolle o rabo. Laio, bufido e os meus ollos por fin se abren e se dirixen ao doente. 

Menos mal que o pisei e protestou porque daquela vin o traía con el. Un pequeno escáncer (para min era unha señoriña serpe) aínda vivo. Axiña foi levado ao exterior, pero estivemos elucubrando... se non chego a pisarlle o rabo, non vería a bicha, e entón seguiría o seu camiño na procura do agradecemento da súa dona -que aínda durmía placidamente- por ser un gran cazador.

E imaxino a escena, miña irmá no acubillo da cama, espertando docemente ante o gato que a reclama. Abre os ollos e, con sorte, ve a serpe na boca do gato. Digo con sorte porque podería atopala entre as sabas, durmindo con ela na caloriña do seu corpo. 

Ese espertar oiríase en toda a aldea.

O oficio dos anxos

HADO. Acrónimo de Hospitalización a Domicilio, pero ben podería ser de Hai Anxos de Oficio.

Meus pais foron usuarios desta asistencia hospitalaria na casa. Mamá durante os últimos anos; papá apenas unha semana. Temos, xa que logo, coñecemento do seu traballo, pero, sobre todo, da súa humanidade. Non chega con ser unha persoa para traballar en HADO. Para ser un anxo cómpre moito máis que estudar medicina ou enfermería. É precisa unha carne e unha osamenta alimentadas dun sangue escaso e perfecto. 

Posúen, ademais, unha calidade especial: a sutileza. Entran pola porta para traer calma e apoio. E nós queremos agradecérllelo pero facémolo torpemente, con palabras repetidas, miradas que abrazan, mans que agasallan. E sabemos que todo é pouco. Que darlle a un ser celestial, a un espírito de bondade? Só as grazas. E responderán que é o seu traballo. Si, tamén o divino ten unha parte humana, pois equivócanse; o seu traballo é coidar, dificilmente curar, e si paliar. Aí está o elemental. Daquela, como agradecemos a tranquilidade que transmiten, o cariño amable para o enfermo, o trato delicado coa familia? Como o tempo de máis que demoran nas casas dos pacientes que esperan (e esperamos)? Como as miradas de comprensión e as palabras de ánimo?

Grazas, desde o corazón, por coidalos e coidarnos, por dar medicamentos, palabras que reconfortan, consellos, solucións e paz.

O voso oficio é ser anxos de garda.

Tarde de domingo

A campá de Dimo toca ás seis. Os grilos poñen a melodía do verán que se aproxima e unha pomba sobresae, como un chelo, cos seus arrolos. Agora é a campá de Santa Baia. Cal vai adiantada ou atrasada? Segundo o meu móbil a de Dimo adianta. Ao lonxe óense fogos, lembranza do inicio da temporada de festas. Moitas parroquias celebran hoxe o Corpus, con comuñóns de meniñas noivas e rapaces ken. Son agora ladridos dun can que pasea aos donos e balbordos de rapazada os que se camuflan entre coches e motos que se aceleran nesta tarde apouvigada para min. Tranquila, cálida e refrescante asemade.

Doca en estado puro. As pegas e os corvos grallan. Non poderían calar? Espertan a miña responsabilidade laboral. Devezo polas vacacións lentas, sen mañá que lixe o cerebro, sen conciencia rosmando. 

É o son do vento nas árbores a paz. Son os grilos a festa. As bolboretas, a felicidade. A miña mirada queda cativa na bolboreta amarela que revoa sobre a glicinia malva. 

Tarde de domingo na aldea. 

A malabarista somnámbula

Floto apoiando as plantas dos pés nun cordel fino. Dou os pasos con lentitude, amodo, acomodando ben a planta. Con moita parsimonia utilizo os brazos para manter o equilibrio. O corpo procura a tensión xusta, nin ríxida nin feble. E a presión da atmosfera mantenme estable.

Manteño a vista na rocha que teño enfronte. Míroa sen pestanexar, fixamente; así evito buscar o fondo do val. Tampouco quero ollar atrás. A rocha esténdeme as súas mans de area agrisada. Observa como avanzo e chama por min.

Noto como a corda se crava nos pés endurecidos. teño un suco profundo, encalecido, desde o talón ata a deda central. Está tan duro coma a sola do zapato. Un rego arado na rocha durante unha vida.

Pasa un miñato sobre min; debemos estar a mil metros sobre a superficie do mundo. 

Treme a corda co aire frío. Penso que detrás de min algo avanza máis rápido. E a corda segue abalando. Empezo a perder o equilibrio; os brazos móvense como ás de galiña intentando agarrarme á nada. Esvaro e caio a cámara lenta, son unha pluma oca. Agárrome coas mans e espernexo creando correntes  que atraen ao miñato.

Os dedos afrouxan co meu peso e ábrense cortes polos que sae o sangue. Xa está. Abro as mans e descendo devagar, toda estirada. O miñato ponse ao meu lado e guíame. Móvome coma el. Colócase diante e eu vou no seu ronsel. É el quen me leva ata a pedra. 

Baleiro e sombras perséguenme.

Son un axóuxere sen son, movido por un furacán.

E sigo na corda cos dedos sangrando

parada no medio da nada.

Non hai vento de balde

pero si monstros amables.