Coidadora Sísifo

Hai unha pomba solitaria que se pousa no carballo da horta cada vez que saio fóra a ler ou simplemente a descansar. Está bastante preto pero mantén as distancias oportunas; non acaba de fiarse. Aí tranquila non podo identificala cunha rata aérea, non supón unha ameaza. A aldea natural fronte á cidade enferma, que diría Cabanillas. En fin, semella que vén acompañar o meu corpo e a miña alma, como un espírito.

As coidadoras somos mil persoas nunha soa. Conformamos unha santísima trindade que encerra tres piares básicos: a medicina (somos médicas, enfermeiras, psicólogas...), a asistencia no fogar (cociñeiras, limpadoras, lavadoras...) e a organizativa, pois funcionamos como axendas andantes, sempre pensando na seguinte consulta, no cambio de cueiros, no preciso para mercar,... Perdémonos entre tarefas e insomnios puntuais ou permanentes. Debemos tomar tantas decisións ao longo do día que nos incapacita para decidir outras totalmente nimias; non somos quen de escoller entre dúas opcións insignificantes que non determinan nada porque a cabeza négase a seguir con esa dicotomía diaria. 

Lémbrome cando empecei nesta xeira, con todo un mundo por aprender. Non tiña nin idea do que se me/nos viña enriba. Escoitaba os consellos doutras coidadoras que o foron antes ca min e elaborei unha guía mental que cumpría seguir paso a paso: colchón antiescaras, cueiros da marca x, aparello escoitabebés, cremas e máis cremas para evitar roces, xelatinas para hidratar.... Outros aspectos fómolos descubrindo aos poucos: os pixamas para evitar que saque os cueiros; sabaniñas cubrecamas; o truco das pastillas para que envíen a comida, porque se negan a comer pero non deixarán de tragar pílulas; lerlle para relaxala e durmir...; e unha infinidade de trucos que se descobren por necesidade. 

Son horas, días, meses e anos de experiencia; de observación diaria ata chegar a ser unha experta. Aprendín a cambiar a cama coa enferma sobre ela; a lavala, incluso a cabeza, sen erguela; dosificar as medicinas para a súa (e a nosa) tranquilidade... Fun unha nai novata, con todos os medos e dúbidas.

Todo isto pasa unha enorme factura física e mental. Unha inmensa factura. Debemos aprender a ser as fillas que criaron as nosas nais: con cariño pero tamén con certa despreocupación. Non podemos xulgarnos nin considerarnos egoístas se durante esta hora non estou pendente dela, se decido deixala soa mirando o baleiro mentres eu fago o mesmo noutro punto da casa. Nada lle vai pasar, pero temos que repetilo moitas veces na nosa cabeza, como unha insistente ladaíña, para poder facelo sen traumas. Hai momentos terribles, que quedan retidos nun recuncho da nosa cabeza: a primeira vez que o médico di que está deshidratada ou cando nos esquecemos da súa comida. 

Coidadora, prepárate para non ser perfecta, para esquecer e descoidar. Non pretendas abarcalo todo; é imposible e, sobre todo, é daniño; supón un esforzo inhumano. Semellamos Sísifo subindo a pedra unha e outra vez. Polo teu ben, pousa a puta pedra, senta sobre ela, observa a paisaxe, toma folgos e, só despois, recóllea de novo; e, se podes, rómpea en anacos para que outros che axuden a subila. É máis doado desta forma, aínda que segue cansando a alma.

Mapa de estradas

As patas dos paxaros teñen longos e finísimos ósos. Sempre me deron noxo as dos polos; cando de nena os matabamos na casa procuraba non mirar as patas; hoxe, que os merco, sigo sen poder facelo. Semellan garras ferintes preparadas para arrincarme os ollos. Quizais só sexan as súas unllas curvas as que me desacougan, que se fixeron extensivas a toda a farpa. Lémbranme un esquema do noso esqueleto e así pois a nosa mortalidade.

Esta noite estiven léndolle a mamá para acougala. Tranquilizámonos mutuamente; eu lendo sen pensar no tempo e ela coa presenza e a voz. Acaríñolle a cabeza mentres leo. Ela cólleme a man, agarrándome para que non fuxa e o momento se alongue ata que o sono a conquiste. Acaríñame o brazo, comprobando que sigo aí. Eu agarro a súa man e, cando xa dorme, detéñome a observala. Ten a pel moi suave e fina; ela, labrega, que sempre tivo as mans endurecidas e as unllas pintadas de terra. Esa pel de cristal estase volvendo transparente, e deixa ver as veas enchidas e prominentes pero tamén os capilares finos trazando un mapa de estradas secundarias que anegan todo o seu corpo de vida. O máis desacougante é que se perciben os ósos; podo acariñar cos meus dedos os seus metacarpianos e as primeiras falanxes. Collo a súa man translúcida pero quente e percórreme unha friaxe polo espiñazo porque sei que é sutil a liña que a separa da morte.

Síndrome de Estocolmo

Non hai dúbida. As coidadoras padecemos a síndrome de Estocolmo. Xa sei que nosas nais e pais non son secuestradoras nin abusadores conscientes, pero no fondo si o son. Retéñennos ao seu lado sen pretendelo; máis ben somos nós mesmas quen nos secuestramos, nos encerramos na gaiola con elas. Xa o dixen noutras ocasións, a conciencia rumia e regurxita ata o minúsculo lixo que se agocha entre as súas paredes.

A situación é amolada; inmobilízanos ao carón dunha cama, dunha cadeira de rodas, dun sofá ou dunha necesidade. Sabemos que estamos na gaiola e anímannos a saír dela pero... Dicimos que si, coa boca pequena ou coa grande; preparámonos para fuxir, baixo a luz da dúbida; buscamos na mente escusas febles para manternos encerradas, medos inocuos que dan risa, que non nos convencen nin a nós. Pensamos que non precisamos aire novo, que o corpo quere durmir e só na nosa cama o fará tranquilo... Mil pretextos parvos. E cando logramos saír do cárcere, porque nos botan, seguimos coa mente nel. E dese tempo de liberdade, gozamos apenas unha décima parte. 

Asegúrovos que na seguinte saída será do vinte por cento; e na seguinte, do trinta... e así de forma exponencial. Cando máis tempo se prolonguen as saídas, máis difícil será fuxir do círculo.

As mulleres que comen cabezas de peixe

Ilustración de Manuel Marín

Durante un paseo pola praia observo unha gaivota entre unhas algas secas que se mesturan coa area e que a piques están de ser levadas polas ondas; a patiamarela está movéndose pero non logro ver que fai. Ao achegarme descúbroa peteirando nun peixe morto; en concreto no que queda del, apenas un anaco de cabeza xa sen o ollo. Restos que o mar desbota.

Todas temos nas nosas familias mulleres que comen cabezas de peixe; algún home tamén hai, pero son sobre todo mulleres, en concreto as nais. Non sei se este espécime se está extinguindo nestes tempos. Aparece este pensamento mentres alimento a mamá. Lémbroa repartindo a comida na mesa: as mellores talladas eran para o home traballador, e despois ía distribuíndo entre fillas e fillos outros anacos segundo cadanseu gusto; se había polo, as peitugas, as e zancos saían para os pratos de cadaquén; se comiamos peixe, este íase tallando de tal xeito que todos tiñamos a parte desexada. Ela era a última en servirse e curiosamente reservaba a cabeza do peixe. 

Cando se lles pregunta a estas mulleres por que o fan, dirán que é a mellor parte, a que máis lles gusta, a máis saborosa. Nunca recoñecerán que deixan para elas os restos. Un día comentei isto cun amigo e resultou que súa nai facía exactamente o mesmo.

Penso nestas mulleres cando son eu agora a nai de miña nai, a miña propia avoa. Procuro os anacos máis brandos para a súa boca desdentada; a textura líquida o suficiente sólida como para que non atragoe; os doces máis tenros para que sexa capaz de desfacelos na boca. Estoume convertendo nunha comedora de cabezas de peixe!

Nena e o avó Xosé

Nena ría no autobús escolar. Rematara a xornada e estaba de brincadeira coa curmá. Cando as portas se abriron viu, con estrañeza, a súa tía María esperando. Era a primeira vez que alguén as viña recoller. Ao baixar, rodeouna amparadora co seu brazo polo ombreiro e tirou suavemente dela. Díxolle en ton paternal:

- Hoxe vés para a nosa casa.

-Vale -respondeu a rapaza pensando na merenda con chocolate Nestlé e non co sucedáneo que só podían mercar seus pais. O soldo nunha casa con catro fillos non chegaba para tantas lambetadas.

Cando o autobús marchou, Nena pensou que este feito era demasiado inusual polo que lle preguntou á tía:

- Por que? Que pasou?

A resposta deixouna triste.

- Teu avó morreu, e teus pais non queren que esteas alí, así que hoxe dormes con nós.

Nena subiu a estrada costenta alasando e coas bágoas retidas nos ollos. Preguntábase por que non podía despedirse do avó; pronto cumpriría os dez anos. Por que a privaban do loito familiar? Tempo despois comprenderá que lle evitaban unha visión desacougante que podería marcar a súa infancia.

Merendou, con desgana, o ansiado bocadillo de chocolate e súa curmá procurou entretela con bonecas. Axiña chegou outra curmá da súa mesma idade, coa que compartía o avó finado. Preguntouse onde estarían seus irmáns; considerábanos o suficiente adultos como para estar no velorio? A pesar dos xogos, a súa cabeza seguía co avó, ese avó acamado que vía cada día, á volta da escola, sentado nunha cadeira na ventá do corredor, onde súa nai o situaba para que vise a vida da aldea, como unha televisión. Adoitaba subir a estrada correndo, sorteando as fochancas, ata que avistaba a súa casa; daquela paraba a mirar a xanela e saudaba o avó, alí sentado coa boina negra na cabeza; el erguía a man para devolverlle o saúdo cun sorriso, real ou imaxinado.

Nena pasou o día desacougada. Pensou en percorrer os douscentos metros que a separaban da súa casa, pero no fondo tiña algo de medo a non recoñecer o avó, e dubidaba se sería capaz de ollar un cadáver. Pasou mala noite, a pesar de durmir coas dúas curmás, as tres na mesma cama. Non podía deixar de pensar no vello, no seu sorriso de benvida, en como gastaba o puño do bastón rascándoo contra a parede do corredor. 

A mañá foi igual de triste. Oíu os tíos falar de que o enterro sería ás cinco e media da tarde e preguntou se podía ir. Contestáronlle que non, que era moi pequena para vivir esa tristura. Esperou e esperou ata que desesperou. Cando as campás repenicaron subiu á canisada da horta. Sentou na porta a esperar o paso do cortexo. 

Viu a ringleira de xente e, flotando sobre ela, o cadaleito marrón no que ía o avó Xosé. Mandoulle un bico silencioso que sobrevoou a horta ata pousarse na fazula fría. Foi como unha lene bolboreta colorida voando entre as cinzas. Co bico marchou tamén unha bágoa cálida. Polo menos, desde a distancia puido despedirse do avó.

Despois do enterro seu pai foina recoller. Nena abrazouno e requiriu o seu colo como un bebé. E así percorreu a pequena distancia que a separaba do fogar incompleto. Ao chegar viu a cara de Mamá, marcada por unha tristeza cansa pero cun ricto que Nena non soubo interpretar, daquela, como de alivio.

Esa noite durmiu coas súas irmás. Compartiu cama coa maior e agarrouse a ela para asegurarse de non perder unha amarra máis. E esa noite soñou. O avó estaba sentado ao seu lado na cama; falou con ela e díxolle que seguía alí, vivo, que non tivese medo. Daquela colocou con delicadeza as súas mans no peito infantil e apertou con forza, con tanta forza que Nena sentiu como afogaba, soportou unha enorme presión que a fixo espertar de súpeto.

Corenta anos despois Nena entenderá por fin ese soño que a acompañou toda a súa vida. Foi o seu primeiro ataque de ansiedade, nocturno e infantil. Recoñeceu con claridade a dor no peito, igual ca o olor dos chicles Cheiw de amorodo que a devolvía á infancia perdida.

A negra sombra de Rosalía era ansiedade

Onte foi un día perfecto. Case perfecto pois xusto os intres do amencer e do anoitecer percorreron entre sombras. Madruguei sen pretendelo e sen conseguir prender no sono, así que propúxenme mellorar o día cunha actitude optimista. Un paseo matinal pola praia parecía perfecto e foino. Á volta sentei na mesa cunha comida deliciosa que cociñaron para min. Logo, unha pequena sesta seguida dunha fresca e tranquila tarde relaxada. Finalmente unha clase de pilates, de intensidade xusta e desconexión total. Todo perfecto. Chego e teño unha cea sa e deliciosa preparada esperándome que comparto con El. Excelente remate do día, penso. Pero apareceu. Sen avisar e de forma inesperada, como unha visita pesada no momento máis inoportuno. Aí está, sen prevela, a angustia no peito. Envío un ansiolítico para atallala, pero demórase de máis en actuar. Estou a piques de tomar un segundo cando busco o amparo dos brazos amantes, e así, arrolada pola tenrura, comunicando a miña frustración vou calmando ata durmirme. Cómpre estar alerta, non baixar a garda ante esta negra sombra que me asombra, que nos asombra, e que no mesmo sol te me amostras, te nos amostras. Querida Rosalía, que ben a coñecías!

O paporrubio de vacacións

Estou de vacacións no traballo. Procuro estalo tamén na miña mente. Que complicado resulta! Busco espazos, retiros físicos ou mentais. Libros, series, tarefas, saídas breves, autocoidados... Ata fixen unha pedicura que me deixou nun estado de relaxación inusitada. Combino pilates, fisioterapia e salón de peiteado. Non está mal. Coido o corpo e a alma á vez. Estes tres piares axúdanme a manter a mente no corpo e o corpo a punto. Preciso sentirme ben pero tamén verme ben. 

Son como un paxaro que se oufana por adondar e limpar as plumas, un paporrubio que se peitea co peteiro e saca os parasitos que molestan. Pero falta un cuarto pé para suxeitar este moble corpóreo; as drogas legais, as que controlan a entrada ao cerebro da serotonina e doutros neurotransmisores. Contratei uns porteiros cerebrais para que controlen por min quen entra ou sae na miña cabeza; fan ese traballo que eu non son capaz de exercer neste intre vital. Agora, neste momento exacto, estou na póla dun carballo, mirando as leiras sementadas co sol de fronte acariñándome e reflectíndose no meu papo. Que dure este intre!

Sentimento de Compostela

Recuperamos Compostela. Desta vez priman os sentimentos da cidade. 

Empezou coa Berenguela dando as doce badaladas da medianoite, doce bágoas íntimas, desacougantes, que chaman polos devotos. Pero tamén polos que non o somos, instalándose nas entrañas e rebotando o seu eco visceral en cada órgano do corpo, expandíndose desde o estómago. Ten un son triste, profundo, morriñento e melancólico, cunha gravidade que reflicte ben a nosa alma pesarosa á vez que evoca a chuvia e friaxe do inverno galaico. Repenica no cerebro e fainos buscar dentro de nós para recuperar as ausencias, detectar os pecados, os medos a as leis privadas, íntimas, por ver se foron quebrantadas ou incumpridas.

Continuou coa ledicia visual e sonora dun grupo de peregrinos mexicanos, entraron cantando, vestidos de cores e tocados de longas plumas exóticas. Percorreron as rúas facendo que todos se xirasen para fotografalos. Invitaban ao baile e á ledicia.

No Obradoiro detémonos a ver a vida e a pedra. A vida de tanta xente á chamada de... misticidade, paisaxe, aventura ou devoción. Pero en todas estaba presente a emoción. Un grupo dunhas seis mulleres entra cantando, axiña enmudecen ante a catedral; un par delas bótanse a rir, tres empezan a chorar; abrázanse e repítense a si mesmas que o conseguiron. Pregúntome se conseguiron algo máis que chegar; quero crer que si. Outro grupo anima e aplaude ás mulleres ao ver a súa emoción. Centos de persoas tiradas na praza mirando ao mesmo punto. Observo a pedra da catedral, traballo infinito dos canteiros, enxeño dos arquitectos, o soño do mestre Mateo rematado e levado por todo o mundo apreixado nos móbiles. 

Posición fetal

Ilustración de Manuel Marín

Hoxe espertei en posición fetal. Non lembro telo feito nunca. Loito por recuperar o derradeiro soño desta noite pero non son capaz. Sei que soñei, e que foi dinámico, activo, que pasaban feitos acelerados, pero non logro acordarme. Intrígame a posición fetal e moléstame non atopar unha explicación para ela. Quero volver ao útero, ser unha nena sen grandes responsabilidades... ou simplemente tiven frío e arrecuncheime para escorrentalo?

Retorno ás voltas na cabeza, ás razóns inexplicables. Busco solucións que quizais só sexan ilusións da mente, paxaros que voan na miña cabeza ateigada de ramas e follas secas. Teño que regar as plantas ou abrir a porta da gaiola.

Entre as follas

Paseamos polo monte coas ansias de ver paxaros, pero non é doado observalos. Polo xeral están agachados entre a follaxe e só o seu canto ou o seu movemento os delatan. Se quedan parados, semella que non existen, pero se se activan..., ai!, se se activan! Revoluciónano todo, alteran a paisaxe poñéndolle son e movemento. Unha boa bandada de ferreiriños ou bicos de coral é puro espectáculo de canto e danza.

Hoxe deille de comer a mamá. Foi complicado. Estaba ausente, adurmiñada, cos ollos case pechados, agochada entre os seus soños e desvaríos. As fazulas e o pescozo están abrasados por un eccema. A debilidade fai que sexa unha presa doada para fungos, virus e bacterias. Consigo que coma algo entre arranques de tose e miradas de súplica. Cando subo a durmir unha sesta, fágoo con desacougo, sospeito unha fin próxima. Á media hora baixo e observo a resurrección, unha vez máis. Algo pasou dentro da súa cabeza nun mísero intre, aquela velliña moribunda é unha muller con ganas de festa, bota as pernas fóra da cama e sacámola ao xardín, onde florece, entre malvas e margaridas, mamá.

Papá ponse fóra da nosa vista, para que non lle digamos que vaia pasear ou beba auga. Adoita sentar fóra, ao lado da porta, a mirar o paso dos avións ou as leas das gatas. Unha vida repousada, agochada entre as súas follas protectoras: o soportal, a parede e a cancela que o illan dos perigos. Pero papá aínda baila se a música é a que lle gusta.

A goma que vibra

Ilustración de Manuel Marín

Hai un paporrubio rechamante no vello cordel de estender a roupa. Observa a vida desde o alto cando unha pega rabilonga pousa a certa distancia del. Vese que é un lugar axeitado para descansar. Ese vello cordel xa esfiañado ten un novo uso. Agora é unha pomba a que pousa entre os dous; o paporrubio dá un saltiño lateral para facerlle sitio. Co peso desta última, o cordel cede un pouco, un case nada. A pega gralla e os seus berros atraen a súa parella desde o ciprés onde aniñan, e pousa ao seu carón. A pomba abre as ás para manter o equilibrio. Xa son catro na vella corda, que se arquea polo peso. Aínda hai sitio para unha bubela con ganas de leria. As pegas afástanse dela visiblemente incómodas, ata que foxen voando. Detrás desaparecen a pomba e o paporrubio. A bubela baixa por un verme e lisca con el na boca. O pobre cordel queda só abaneando coas ausencias.

É complicado explicar o que se sente cando sufrimos un alto nivel de ansiedade. Eu visualízoo cunha goma. Estirámola e estirámola e a goma alóngase e afínase, pero soporta a presión exercida sobre ela. De cando en vez esa presión diminúe sen que a goma modifique apenas a súa forma, quizais recupere algo de grosor de xeito case imperceptible. E, de novo, estírase e estírase. Se se fai en exceso, rompe, evidentemente; así que cando vemos o perigo suplicamos en silencio que se deteña, mesmo logramos facer algo por evitalo. Ou non, e todo remata.

Pero o problema xorde cando de súpeto se deixa de tirar da goma; esta afrouxa visiblemente e comeza a vibrar, por momentos de forma atolada. E aí está o asunto. Nese momento en que remata o problema que tensa a goma ou cando chega un período de distensión empeza a tolemia: non razoamos de forma adecuada, porque nos sentimos mareadas con tanto impulso caótico, e de novo volve todo de forma incompresible. 

Cando esperamos a tranquilidade chegan os nervios, as neuras, as dúbidas, as dores; e iso ponnos furiosas connosco e cos demais. Dinnos: estás de vacacións, goza do momento. E o cerebro replica: estás de vacacións; prepárate porque é o momento de centrar en ti todo o que antes non podías nin imaxinar. Como diría Rosalía (de Castro, non a cantante): Este barro mortal que envolve o esprito ¡quén o entenderá, Señor...!

O paxaro na gaiola

Hoxe non é un día ouriolo. E de o ser, será o do ouriolo engaiolado. É unha xornada lenta, incómoda. Esperas, paseos sen rumbo, decepcións. Encerráronme nunha gaiola. El, accedeu a entrar comigo, así que non estou soa. Ando na procura dunha fenda pola que fuxir. El dime que a pesar dos barrotes, podemos respirar o aire puro, podemos ver o mundo e a vida decorrer, que son só momentos, que non é para sempre. Pídeme que goce da vida desde dentro desta gaiola provisional. Canto optimismo me rodea, e eu desaproveitando ese chorro de luz que me axita para que abra os ollos.

Un día ouriolo

Os ouriolos son fermosamente esquivos. Son o verán, a ledicia que non é doado atopar. Procuran os espazos ben verdes e frescos, cheos de árbores ao lado dos ríos; e entre tanta verdura, con sorte, pódese ver pasar un raio de luz, un anaco de sol, un rastro de ouro que case parece un soño.

Hai días que son como os ouriolos. Raramente fermosos. Hoxe foi un. Sóubeno no momento en que espertei; sen alarmas, sen ruídos, sen queixas; espreguizándome con calma; abrindo os ollos de vagar; sentindo as cóxegas das sabas azuis. 

Almorzo sen presa. Vivo unha mañá tranquila. Organizo un armario. Como saboreando.  Pola tarde un San Francisco sen alcol nunha terraza agradable onde os pardos pardais semellan alegres; as pegas son elegantes e un estorniño deixa de ser negro para ser puro brillo entre a herba verde. 

Son mala persoa?

Hai temas tabús que non debemos tratar baixo ningún concepto. Non se trata de usar eufemismos; non. Simplemente non se falan e punto. Non é pudor. É non parecer inhumana, sanguenta, cruel... o peor da humanidade. Como imos falar disto se nin sequera aceptamos a eutanasia, se repudiamos o suicidio?

Escoito voces agochadas, murmurios de fume, ecos insonoros que me traen palabras que non se deben pronunciar. Que non se deben pensar sequera. Desbotámolas da nosa mente así como aparecen porque nos fan sentir animais primitivos, homínidos salvaxes. Vémonos fóra da tribo, apartados a pedradas. Pero... Pero ultimamente chegan rumores, sílabas entrecortadas de xente que se sente enterrada en vida. Para min son un caldeiro de auga fresca que me cae enriba, con dor e alivio, porque me fan ver que non son a única persoa repulsiva. Quen non sacaría de enriba a lousa que o esmaga? Quen non cortaría as flores máis fermosas se estas non paran de facerlle feridas e lle impiden o paso? Hai momentos, milésimas de segundo, no que un chega a esperar, quizais durante un nanosegundo incluso desexar, que morra un ser querido. Non é para "librarse de", senón para poder vivir sen o peito oprimido. Sei da dor que ten que vir, o sufrimento que se aproxima e non quero velo, non podo imaxinar ese final terrible. Tamén vexo que a vida xa non é tal;  perdeuse o movemento, a comunicación. A conexión vital cada día é menor e sinto que a candea se apaga, que a chama está esgotándose e queimando con dor a súa pel.

Non son mala persoa. Son humana.

E ti, que me acusas co teu dedo, non entendes nada. Non tes dereito a entrar no meu territorio emocional, non tes dereito a xulgarme nin a decidir o que debo pensar. Ese é o meu espazo privado, e desde el podo berrar, soñar, sufrir, concibir, gozar ou mesmo anularme. Ti non podes acusar, non tes argumentos dentro de min. 

Non, non son mala. Son eu. Somos nós.

Trinta segundos

Acabo de ler unha reportaxe de Daniel Méndez no Semanal de La Voz de Galicia da semana pasada. Fala dun estudo, aínda non o suficientemente contrastado, sobre o que sucede cando morremos. Parece que despois do último latexo o cerebro mantén unha estraña actividade durante trinta segundos. Este dinamismo é o mesmo que aparece cando realizamos traballos estimulantes e sería o que provocaría a visión da luz ao final do túnel, o paso da nosa vida como fotos ante os nosos ollos ou o feito de percibir como nos separamos do corpo.

Ten todo o sentido do mundo. Cada vez que nos atopamos nunha situación de perigo, loitamos para saír dela; se estamos a piques de afogar, braceamos e espernexamos; para que se non sabemos nadar? Imos aprender neste último segundo da nosa vida? Non, pero facémolo. Se atragoamos pasa o mesmo; erguémonos, corremos dun lado a outro, botamos as mans á gorxa, pegamos puñadas no peito. Quen é capaz de quedar quieto ante unha fera?, só alguén que foi adestrado desde neno para facelo. E se empezamos a arder, que facemos?; fuxir correndo como un facho iluminando todos os lugares que esperamos nos salven. Neses últimos trinta segundos activámonos, pelexamos contra o inevitable. A mente, parte indisociable nosa, fai exactamente o mesmo; de feito é ela a que nos empurra a correr. Como vai asumir a morte sen loitar?

Gustaríame ser adestrada desde nena para vivir eses trinta segundos. Non quero pasalos correndo como un polo descabezado, senón coa consciencia da morte. Usaría os primeiros dez segundos para sentir a ingravidez da alma, percibirme a min mesma desde un plano cenital. Observándome por unha vez como un corpo alleo: os meus rizos caendo polas tempas, os regos que forman as engurras na cara, como loce a miña silueta desde fóra de min. Nos seguintes dez segundos recrearíame en sintetizar a miña vida; que vería? A nena feliz xogando polos carreiros; o primeiro amor; algunha viaxe, quizais Venecia? Xuntanzas con amigos? A ilusión de ter un traballo? A voda? A familia? Ese can que me perseguiu e non puido atraparme? Veríame soa e perdida entre o millo? Esta parte pode ser moi tentadora; como nos resumimos a nós mesmos en dez segundos? Aparecerán os feitos deliciosos ou tamén os recordos que desexamos esquecer? Por iso necesito adestrarme, quero escoller os fermosos. Reservaría os dez últimos para dedicalos a regalarme coa luz que atrae desde ese profundo túnel, percibindo a súa cor e intensidade, a calor que despide; e asemade estaría intentando descubrir as figuras dos meus que marcharon antes; as avoas descoñecidas e os avós amorosos; os amigos e veciños tendéndome a man, acolléndome no outro lado. 

Quixera explicarlles isto a mamá e a papá. Dicirlles que cando chegue a hora se deleiten con eses trinta segundos de agasallo. Non sei se estarei ao seu lado nese intre, pero procurarei adestrarme tamén para mirar cara a arriba e que me vexan co rostro sereno, chiscándolles un ollo. Se marcho eu antes, esperareinos entre a luz.

Mamá é unha muller fermosa

 

Entro no cuarto para comprobar se mamá dorme. Atópoa esperta e ergue os ollos lentamente cando aparezo ante ela. Hoxe ten un camisón branco e descansa entre sabas tamén brancas, pero eu só vexo luz e cor: as meixelas rosadas, os beizos avermellados, os ollos con reflexos aínda verdes, as canas mesturadas co pelo que remoza en gris e a pel suave e tersa. Está fermosa. Lémbrame un ramo de flores primaverais no medio da escuma, unha venus deitada entre lirios brancos. Toda a xente que a ve sorpréndese; esperan unha anciá decrépita e atopan unha muller briza que mantén a vizosidade da mocidade. Non amosa unha faciana engurrada nin apagada; non ten esa cor amarela das candeas que esmorecen consumidas; non se percibe a súa caveira cos ollos afundidos nin as enxivas desdentadas. Non. Ten unha beleza xuvenil impropia da senilidade.