Nena ría no autobús escolar. Rematara a xornada e estaba de brincadeira coa curmá. Cando as portas se abriron viu, con estrañeza, a súa tía María esperando. Era a primeira vez que alguén as viña recoller. Ao baixar, rodeouna amparadora co seu brazo polo ombreiro e tirou suavemente dela. Díxolle en ton paternal:
- Hoxe vés para a nosa casa.
-Vale -respondeu a rapaza pensando na merenda con chocolate Nestlé e non co sucedáneo que só podían mercar seus pais. O soldo nunha casa con catro fillos non chegaba para tantas lambetadas.
Cando o autobús marchou, Nena pensou que este feito era demasiado inusual polo que lle preguntou á tía:
- Por que? Que pasou?
A resposta deixouna triste.
- Teu avó morreu, e teus pais non queren que esteas alí, así que hoxe dormes con nós.
Nena subiu a estrada costenta alasando e coas bágoas retidas nos ollos. Preguntábase por que non podía despedirse do avó; pronto cumpriría os dez anos. Por que a privaban do loito familiar? Tempo despois comprenderá que lle evitaban unha visión desacougante que podería marcar a súa infancia.
Merendou, con desgana, o ansiado bocadillo de chocolate e súa curmá procurou entretela con bonecas. Axiña chegou outra curmá da súa mesma idade, coa que compartía o avó finado. Preguntouse onde estarían seus irmáns; considerábanos o suficiente adultos como para estar no velorio? A pesar dos xogos, a súa cabeza seguía co avó, ese avó acamado que vía cada día, á volta da escola, sentado nunha cadeira na ventá do corredor, onde súa nai o situaba para que vise a vida da aldea, como unha televisión. Adoitaba subir a estrada correndo, sorteando as fochancas, ata que avistaba a súa casa; daquela paraba a mirar a xanela e saudaba o avó, alí sentado coa boina negra na cabeza; el erguía a man para devolverlle o saúdo cun sorriso, real ou imaxinado.
Nena pasou o día desacougada. Pensou en percorrer os douscentos metros que a separaban da súa casa, pero no fondo tiña algo de medo a non recoñecer o avó, e dubidaba se sería capaz de ollar un cadáver. Pasou mala noite, a pesar de durmir coas dúas curmás, as tres na mesma cama. Non podía deixar de pensar no vello, no seu sorriso de benvida, en como gastaba o puño do bastón rascándoo contra a parede do corredor.
A mañá foi igual de triste. Oíu os tíos falar de que o enterro sería ás cinco e media da tarde e preguntou se podía ir. Contestáronlle que non, que era moi pequena para vivir esa tristura. Esperou e esperou ata que desesperou. Cando as campás repenicaron subiu á canisada da horta. Sentou na porta a esperar o paso do cortexo.
Viu a ringleira de xente e, flotando sobre ela, o cadaleito marrón no que ía o avó Xosé. Mandoulle un bico silencioso que sobrevoou a horta ata pousarse na fazula fría. Foi como unha lene bolboreta colorida voando entre as cinzas. Co bico marchou tamén unha bágoa cálida. Polo menos, desde a distancia puido despedirse do avó.
Despois do enterro seu pai foina recoller. Nena abrazouno e requiriu o seu colo como un bebé. E así percorreu a pequena distancia que a separaba do fogar incompleto. Ao chegar viu a cara de Mamá, marcada por unha tristeza cansa pero cun ricto que Nena non soubo interpretar, daquela, como de alivio.
Esa noite durmiu coas súas irmás. Compartiu cama coa maior e agarrouse a ela para asegurarse de non perder unha amarra máis. E esa noite soñou. O avó estaba sentado ao seu lado na cama; falou con ela e díxolle que seguía alí, vivo, que non tivese medo. Daquela colocou con delicadeza as súas mans no peito infantil e apertou con forza, con tanta forza que Nena sentiu como afogaba, soportou unha enorme presión que a fixo espertar de súpeto.
Corenta anos despois Nena entenderá por fin ese soño que a acompañou toda a súa vida. Foi o seu primeiro ataque de ansiedade, nocturno e infantil. Recoñeceu con claridade a dor no peito, igual ca o olor dos chicles Cheiw de amorodo que a devolvía á infancia perdida.
